İş Sağlığı ve Güvenliğinde Onaylı Defter Hakkında

I- GİRİŞ

İş Sağlığı ve Güvenliği 2013 yılında Ülkemizde ağırlığını hissettirmeye başladı. Özellikle uygulamada ilerleyen yıllarda 6331 sayılı Kanun’un emirlerini yerine getirmeyen işverenlere ağırlaştırılmış para cezaları, işçinin çalışmaktan kaçınma hakkının ileri sürülmesi, işyerinin üretimin durdurulmasına kadar önleyici tedbirler alınmıştır.

 

II- ONAYLI DEFTER TANIMI

İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından yapılan tespit ve tavsiyeler ile gerekli görülen diğer hususların yazıldığı, seri numaralı ve sayfaları bir asıl iki kopyalı şekilde düzenlenmiş her işyeri için tek olan defter olarak tanımlar.

 

III- İŞYERİ HEKİMİNİN GÖREVLERİ

• a) İşyeri hekiminin hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. İşyeri Hekimi, görevini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürütür.
• b) İşyeri hekimi, görevlendirildikleri işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirir. Hayati tehlike arz edenlerin işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının yetkili birimine bilgi verir.
• c) Hizmet sunan kuruluşlar ile işyeri hekimi, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur.
• ç) Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekiminin yetki belgesi askıya alınır.
• d) Belirlenen çalışma süresi nedeniyle işyeri hekimi tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda; işveren, işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurar. Bu durumda, çalışanların tabi olduğu kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 22.05.2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’na göre belirlenen haftalık çalışma süresi dikkate alınır.
• e) Kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre çalıştırılan işyeri hekimi olma niteliğini haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla asli görevlerinin yanında, belirlenen çalışma süresine riayet ederek çalışmakta oldukları kurumda veya ilgili personelin muvafakati ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilebilir.
• f) Kamu sağlık hizmetlerinde tam süreli çalışmaya ilişkin mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, işyeri hekimlerinin ve diğer sağlık personelinin işyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinde görevlendirilmelerinde ve hizmet verilen işyerlerinde çalışanlarla sınırlı olmak üzere görevlerini yerine getirmelerinde, diğer kanunların kısıtlayıcı hükümleri uygulanmaz.

IV- İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ GÖREVLERİ

Bu konuda İş Güvenliği uzmanlarını Rehberlik-Risk Değerlendirme-Çalışma Ortamı Gözetimi-Eğitim Bilgilendirme Kayıt-İlgili Birimlerle İşbirliği ana başlıklarda görmekteyiz.

 

Rehberlik: 

• İşyerinde yapılan çalışmalar ve yapılacak değişikliklerle ilgili olarak tasarım, makine ve diğer teçhizatın durumu, bakımı, seçimi ve kullanılan maddeler de dâhil olmak üzere işin planlanması, organizasyonu ve uygulanması, kişisel koruyucu donanımların seçimi, temini, kullanımı, bakımı, muhafazası ve test edilmesi konularının, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına ve genel iş güvenliği kurallarına uygun olarak sürdürülmesini sağlamak için işverene önerilerde bulunmak.
• İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirmek.
• İşyerinde meydana gelen iş kazası ve meslek hastalıklarının nedenlerinin araştırılması ve tekrarlanmaması için alınacak önlemler konusunda çalışmalar yaparak işverene önerilerde bulunmak.
• İşyerinde meydana gelen ancak ölüm ya da yaralanmaya neden olmayan, ancak çalışana, ekipmana veya işyerine zarar verme potansiyeli olan olayların nedenlerinin araştırılması konusunda çalışma yapmak ve işverene önerilerde bulunmak.

Risk değerlendirmesi: 

İş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapılmasıyla ilgili çalışmalara ve uygulanmasına katılmak, risk değerlendirmesi sonucunda alınması gereken sağlık ve güvenlik önlemleri konusunda işverene önerilerde bulunmak ve takibini yapmak.

 

Çalışma ortamı gözetimi: 

• Çalışma ortamının gözetiminin yapılması, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı gereği yapılması gereken periyodik bakım, kontrol ve ölçümleri planlamak ve uygulamalarını kontrol etmek.
• İşyerinde kaza, yangın veya patlamaların önlenmesi için yapılan çalışmalara katılmak, bu konuda işverene önerilerde bulunmak, uygulamaları takip etmek; doğal afet, kaza, yangın veya patlama gibi durumlar için acil durum planlarının hazırlanması çalışmalarına katılmak, bu konuyla ilgili periyodik eğitimlerin ve tatbikatların yapılmasını ve acil durum planı doğrultusunda hareket edilmesini izlemek ve kontrol etmek.

Eğitim, bilgilendirme ve kayıt: 

• Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin ilgili mevzuata uygun olarak planlanması konusunda çalışma yaparak işverenin onayına sunmak ve uygulamalarını yapmak veya kontrol etmek.
  Çalışma ortamıyla ilgili iş sağlığı ve güvenliği çalışmaları ve çalışma ortamı gözetim sonuçlarının kaydedildiği yıllık değerlendirme raporunu işyeri hekimi ile işbirliği halinde EK-2’deki örneğine uygun olarak hazırlamak.
• Çalışanlara yönelik bilgilendirme faaliyetlerini düzenleyerek işverenin onayına sunmak ve uygulamasını kontrol etmek.
• Gerekli yerlerde kullanılmak amacıyla iş sağlığı ve güvenliği talimatları ile çalışma izin prosedürlerini hazırlayarak işverenin onayına sunmak ve uygulamasını kontrol etmek.

İlgili birimlerle işbirliği: 

• İşyeri hekimiyle birlikte iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili değerlendirme yapmak, tehlikeli olayın tekrarlanmaması için inceleme ve araştırma yaparak gerekli önleyici faaliyet planlarını hazırlamak ve uygulamaların takibini yapmak.
• Bir sonraki yılda gerçekleştirilecek iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili faaliyetlerin yer aldığı yıllık çalışma planını işyeri hekimiyle birlikte hazırlamak.
• Bulunması halinde üyesi olduğu iş sağlığı ve güvenliği kuruluyla işbirliği içinde çalışmak,
• Çalışan temsilcisi ve destek elemanlarının çalışmalarına destek sağlamak ve bu kişilerle işbirliği yapmak.

V- ONAYLI DEFTER HAKKINDA YAPILAN DÜZENLEME

• Onaylı defter de işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanının o işyeri ile ilgili iş sağlığı ve güvenliği adına yapmış oldukları bulgular yer aldığı gibi, hataları ortadan kaldırma adına bulguları düzeltici, önleyici tedbirleri içeren tavsiyelerde yer alacaktır.
• Onaylı defter yırtılma, yeniden yazılma endişelerine karşı diğer resmi defterler gibi seri numaralı olacaktır.
  Asıl ve iki nüsha kopya (otokopili) olması gerekmektedir.
• Onaylı defter işverenin iş sağlığı ve güvenliği adına her işyerinin aslında gerçekleri gösteren aynası olacaktır.
• Bu defterin onaylı olması gerekiyor.

Üç aşamada tercihe göre defter onaylanabilir. 

• a)    Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri,
• b)    İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü,
• c)    Noterce her sayfası mühürlenmek suretiyle onaylanır

Onaylı defter yapılan tespitlere göre; 

• 1) İş güvenliği uzmanı,
• 2) İşyeri hekimi ile işveren tarafından birlikte veya ayrı ayrı imzalanır.
• 3) Onaylı deftere yazılan tespit ve öneriler işverene tebliğ edilmiş sayılır.

İş müfettişleri işyeri denetimlerinde onaylı defteri isteyeceklerdir. 

• a) Onaylı defterin asıl sureti işveren,
• b) Kopya suretleri ise iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi tarafından saklanır.
• c) Defterin imzalanması ve düzenli tutulmasından işveren sorumludur.

Teftişe yetkili iş müfettişlerinin her istediğinde işveren onaylı defteri göstermek zorundadır.

 

VI- ONAYLI DEFTERE İŞYERLERİNE GÖRE GEÇİŞ SÜRELERİ

6331 sayılı Kanun’un 8. maddesinde İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanları tanımlanmıştır.

Bu süreç için 6331 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinde geçiş sürelerine göre İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı işyerlerinde bulundurma süreleri belirlenmiştir.

• A) 30.06.2014 Yılında Kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için uygulanacağından onaylı defter bulunacak fakat sayfaları 30.06.2014 tarihine kadar yazılmayacaktır.
• B) 30.06.2013 Yılında 50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için onaylı defter bulunacak fakat sayfaları 30.06.2013 tarihine kadar yazılmayacaktır.
• C) 30.12.2012 Yılında yukarıdaki (A-B şıklarında hariç) yazılı şartlara sahip olmayan diğer işyerleri için onaylı defter bulunacak sayfaları yazılmaya başlanacaktır.

VII- ONAYLI DEFTER BULUNDURMAMANIN İDARİ PARA CEZASI VAR MI?

VIII- SONUÇ

29.12.2012 tarihinde Resmi Gazete’nin 28512 sayısında İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği yayınlandı.

Yönetmeliğin 7. maddesinde işverenin sağlık ve güvenlik kayıtları ve onaylı deftere ilişkin yükümlülükleri belirlenmiştir.

“Onaylı defter işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri, Genel Müdürlük veya noterce her sayfası mühürlenmek suretiyle onaylanır.

Onaylı defter yapılan tespitlere göre iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ile işveren tarafından birlikte veya ayrı ayrı imzalanır. Onaylı deftere yazılan tespit ve öneriler işverene tebliğ edilmiş sayılır.

 

Onaylı defterin asıl sureti işveren, diğer suretleri ise iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi tarafından saklanır. Defterin imzalanması ve düzenli tutulmasından işveren sorumludur. Teftişe yetkili iş müfettişlerinin her istediğinde işveren onaylı defteri göstermek zorundadır.” şeklinde belirlenmiştir.

Makalemizde 2013 yılının en çok işlenen kanunu olan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu asıl hedefi olan İş Kazası, Meslek Hastalıklarını en az seviyeye indirme adına onaylı deftere oldukça büyük işler düşmektedir.
 

İşyeri Hekimi, İş Güvenliği Uzmanları her türlü aksaklıkları bu defter de kayıt altına almak suretiyle işverene de tebliğ edeceklerinden dolayı ilerideki ortaya çıkacak sorumluluklardan da kurtulmuş olacaklardır.
 

Bu deftere objektif görüşler yazılması ile iş kazası, meslek hastalıklarında ortaya çıkacak aksaklıklar önlenecektir.

İşveren gerekli tedbirleri almadığı takdirde bu defterler işyeri denetimlerinde dikkate alınarak, Kanun ve Yönetmelik de belirtilen hususlara uyulmaması halinde İPC ile de karşı karşıya kalacaklardır.